BeYzAdE_05
Admin
 | Konu: Fetret devri sonrasi olaylari  Cuma Mart 27, 2009 4:28 pm | |
| ”Fetret devri” sonrasi olaylari 580 yil evvel 4 Mayis 1421 Pazar
günü Çelebi Sultan Mehmed Edirne’de vefat etmisti. Yildirim Bâyezid
Hân’in oglu olan ve 1385 yilinda Bursa’da Devlet Hatun’dan dogan bu
Osmanoglu’nun annesi Devlet Hatun, Germiyanoglu Süleyman Sah’in kizidir. *** * Fetret Devri-Fasila-i Saltanat:
Tarihimize ”Murad-i Evvel/Murad Hudâvendigâr/Melikü’l-mesâyîkh Gaazi
Murad” ünvanlariyla geçen Birinci Murad’in Kosova Savasi’nda (1389)
sehadetini müteâkib tahta çikip savaslarda gösterdgi secaat ve sür4at
dolayisiyla ”Yildirim” ünvanini alan Birinci Bâyezid (1389–1402)
kazandigi nice zaferden sonra 1402 yilindaki Ankara muharebesinde türlü
ihanetle Timur’a maglûb olup esir edilmis ve Yildirim Bâyezid Hân’in bu
maglubiyetiyle Osmanli tarihinde ”Fetret Devri” (1402–1413) baslamistir.
***
* Çelebiler/Sehzâdeler Kavgasi:
Pâdisahlarin erkek çocuklari önceleri ”Çelebi” diye anilirlarken sonra
bunlara ”Sehzâde/Sâhzâde” denilmistir. Yildirim Bâyezid’in ogullari
arasindaki saltanat mücadelesi bu bakimdan ”Çelebiler Kavgasi”dir. Yildirim’in
alti oglundan Kasim Çelebi küçük yasta oldugundan Ankara Savasi’na
götürülmeyip Bursa’da birakilmis, digerleri: Süleyman, Mustafa, Mûsâ,
Isâ ve Mehmed babalari yaninda bulunup harbe katilmislarsa da,
Yildirim’in maglubiyetini müteâkib bassiz kalan devlette ilk saltanat
mücadelesi Süleyman, Isa ve Mehmed Çelebiler arasinda baslamis, daha
sonra bu mücadeleye Mûsâ Çelebi de katilmis, Mustafa Çelebi ise, Çelebi
Sultan Mehmed’in devlete hâkim olmasindan sonra meydana çikarak
”Düzmece Mustafa” olayi ile Sultan Ikinci Murad devrinde de gaaile
olmustur!.. Bu Mustafa Çelebi’nin Ankara Savasi’nda kayboldugu rivayet
edilirse de, kuvvetli bir ihtimalle Yildirim’in bu oglu Timur
tarafindan esir edilmis, bilâhare firar etmek veya serbest birakilmak
suretiyle esâretten kurtulup din ve devlet düsmanlariyla isbirligi
yapip isyân etmis ve nice maceradan sonra Ikinci Murad devrinde Edirne
civarinda yakalanip idâm edilmek suretiyle cezasini bulmustur (1422)...
***
* Mûsa ve Mehmed Çelebiler: Yildirim
Bâyezid’in ogullarindan Kasim Çelebi, Çelebiler Kavgasi disinda kalmis,
Mustafa Çelebi sonralari ortaya çikip devlete isyân etmis, diger
ogullarindan Süleyman Çelebi Edirne’de, Mehmed Çelebi Amasya’da, Isâ
Çelebi bursa ve Balikesir havalisinde, Mûsâ Çelebi ise Trakya’da hüküm
sürmüslerdir. Bu dönemde evvelâ Mehmed Çelebi, Isâ Çelebi’yi, sonra
Mûsâ Çelebi, Süleyman Çelebi’yi tasfiye etmis ve böylece devlet 1411
yili baslarinda Mûsâ ve Mehmed Çelebiler elinde kalmistir. *** * Çamurlu-ova Zaferi: Mûsâ ve Mehmed
Çelebiler arasindaki mücadele 5 Temmuz 1413 Çarsamba günkü
”Çamurlu-ova” Savasi’na kadar devam etmis ve bu savasi kazanan Çelebi
Sultan Mehmed Besinci Osmanli pâdisahi olmustur. Çamurlu-ova,
Bulgaristan’da Samakov sehri civarindadir. Burada kardesine yenilen
Mûsâ Çelebi Eflâk taraflarina kaçarken yakalanmis ve idâm edilip
cenazesi Bursa’ya götürülmüstür. Mûsâ Çelebi’nin Trakya’daki saltanati
iki buçuk yil kadar devam etmis ve onun tasfiyesiyle on sene, on bir
ay, sekiz gün süren ”Fetret Devri” sona ermistir. *** * Yanlis bir tesbit: Batili bazi
tarihçiler Osmanli pâdisahlarini sayarken Edirne ve havalisine hâkim
olan Süleyman Çelebi ile onu tasfiye edip yerine geçen Mûsâ Çelebi’yi
”Sultan Birinci Süleyman” ve ”Sultan Mûsâ” ünvanlariyla zikretmekte
iseler de, bu tesbit dogru degildir. Çünkü Fetret Devri’nde
birbirleriyle mücadele eden bu Çelebilerden hiçbiri, Çelebi Sultan
Mehmed’in Çamurlu-ova zaferine kadar Anadolu ve Rumeli topraklarinin
tamamina sahip olamamislardir. Ancak, Çelebi Sultan Mehmed’dir ki,
kazandigi Çamurlu-ova zaferiyle Mûsâ Çelebi’yi tasfiye edip Anadolu’dan
sonra Rumeli’ye de hâkim olmus ve Osmanli tahtinin tek vârisi olarak
tahta oturmus, böylece Osmanogullari Çelebi Sultan Mehmed neslinden
yürümüstür. *** * Gayretli bir pâdisah: Çelebi
Sultan Mehmed yirmi dört yaslarinda devlete hâkim olmus ve kisa
saltanatinda fevkalâde bir gayretle ”Fetret Devri” anarsisine son verip
birligi temin ederek devleti yeniden kurmayi basarmistir. Ankara Savasi
ile kaybettigimiz topraklarin mühim bir kismini geri almis, genis
fütûhatinda yirmi dört savasta bulunup kirka yakin yara almistir. Böyle
savaslar yanisira memleket dahilindeki olaylarla da ugrasan Çelebi
Sultan Mehmed, yukarida kaydettigimiz ”Düzmece Mustafa” olayini
bastirmis, günümüzde hâlâ bazi çevrelerce sik sik öne sürülüp münakasa
mevzuu olan ”Seyh Bedreddin isyani” Seyhin 1420’de idâmiyla sona
erdirilmis, bu arada mühim i’mar hareketlerinde de pâdisahin gayreti
görülmüstür. *** * I’mar faaliyet: Bursa’da bir semte
adini veren ”Yesil Cami” Çelebi Sultan Mehmed tarafindan 1415–1419
yillari arasinda yaptirilmistir. Mimari Vezir Haci Ivaz Pasa’dir. Cami
kesme tastan insa olunmustur. Üstü, dünya mimarisinde görülmemis bir
sekilde islemeli bir mermerle birbirine tutturulan iki kubbe ile
kaplidir!.. Yesil Cami bu sekildeki kubbelerinden baska, çinileriyle de
meshurdur. Mihrabi tamamen çini oldugu gibi, duvarlari da iki metre
yükseklige kadar yesil içini ile kaplanmistir. Bursa’nin pek çok
camiinde oldugu gibi Yesil Cami’de de mermer havuzlu bir sadirvan
vardir. Tek serefeli iki minaresi tugladan yapilmistir. Çelebi Sultan
Mehmed, caminin karsisindaki ”Yesil Türbe”de medfundur. Içi ve disi
yesil çini ile kapli bu türbe, oymaciligin saheseri sayilan kapisiyla
da meshurdur!.. Edirne’deki
”Eski Cami” yapimina Süleyman Çelebi baslamis, daha sonra Mûsâ Çelebi
insaata devam etmis, camiin tamamlanmasi ise 1414 yilinda Çelebi Sultan
Mehmed’e nasip olmustur. *** * Uzunçarsili diyor ki: Ismail Hakki
Uzunçarsili ”Osmanli Tarihi”nde Çelebi Sultan Mehmed’in sahsiyyetinden
bahisle: ”Osmanli pâdisahlarinin büyüklerinden olan Çelebi Mehmed, azim
ve metaneti, yüksek ahlâkî faziletleri, sözüne, ahdine riayet etmesi,
tab’an nezaketi, itidali ve siyasî görüsleri, devlet siyasetine aid
islerde ifrata gitmeyerek durumu takdir etmesi ve programli hareketi
sayesinde Osmanli Devleti’ni bir idare altinda toplamaya muvaffak
olmustur” diyor. *** * Bir sahadet daha: ”Basardigi en
mühim mesele, dagilan devleti bir idare altinda toplamaktir. Bu,
basarilmasi cidden güç isdi ve ancak onun azmi, cesareti ve dirayeti
sayesinde elde edilebilecek bir zaferdi. En büyük meziyetlerinden
birisi de, cidden kadirsinas ve vefali olmasi, zamaninda affetmesini ve
kalp kazanmasini bilmesiydi. Ciddiyet ve vakari ile sehzâdeliginden
beri herkesin hürmetini kazanmasini bilmisti.” *** * Vasiyyeti: 4 Mayis 1421 Pazar günü
otuz iki yasinda vefa eden Çelebi Sultan Mehmed’in ölüm dösegindeki
vasiyyeti onun sahsiyetini tesbit bakimindan mühimdir!.. Okuyalim bu
vasiyyeti: ”Tiz oglum Murad’i (Ikinci Murad) getirin. Ben hod bu
dösekten kurtulmazim. Murad gelmeden ben ölürüm, memleket birbirine
tokusur. Tedarük edin, benim vefatim duyulmaya.” O
yillarda Amasya Valisi olan Ikinci Murad Edirne’ye gelinceye kadar,
pâdisahin vasiyyetine uyularak büyük bir maharetle Çelebi Sultan
Mehmed’in ölümü kirk bir gün gizlenmis, herhangi bir karisikliga meydan
verilmemistir!.. | |
|
